Een ‘fissa’ om de allereerste Survivalgids te vieren
De theaterzaal van het Parkvilla Theater in Alphen aan den Rijn stroomt aardig vol. Er is een wethouder gekomen, een raadslid van het CDA, locatiedirecteuren van Horizon en zelfs een aantal journalisten van kranten. Maar er zitten vooral veel jongeren in de zaal. De meesten zijn stil en in afwachting van wat komen gaat; een enkel groepje loopt en springt onrustig heen en weer.
Dit is niet zomaar een bijeenkomst. Vanavond is er een ‘fissa’, een feest om te vieren dat de allereerste Survivalgids wordt uitgereikt aan kinderombudsvrouw Margrite Kalverboer. De avond begint met een toneelstuk, door zes jongeren zélf bedacht en geschreven.
Het toneelstuk past bij de Survivalgids. Het gaat over de ervaringen van jongeren zelf, net als het boek. In de woorden van initiatiefneemster Jorien Meerdink: ‘Volwassenen hebben de antwoorden al vaak genoeg gegeven. Het gaat om jóuw gouden tips, jíj weet wat je nodig hebt.’
Wat doe je als je vertrouwen wordt geschaad door een begeleider
In het stuk komen twee dilemma’s voorbij, waar het publiek na afloop over mee mag praten. Het eerste dilemma is: wat moet je doen als jouw vertrouwen wordt geschaad door een begeleider? ‘Je moet het er over hebben met de groepsleiding’, zegt een meisje uit de zaal. ‘En met de rest moet je één-op-één gaan praten.’
‘Schrijf het op, totdat je iemand vindt die je echt vertrouwt’, zegt een ander. Maar hoe doe je dat dan, iemand vertrouwen, vraagt regisseur en gespreksleider Thamar. ‘Dat is lastig, het is verschillend voor iedereen’, zegt een jongen op de voorste rij.
‘Je voelt het aan’, roept iemand verderop in de zaal. ‘Bijvoorbeeld als je merkt dat je goed met hem of haar kunt praten.’ Bonita, die de hoofdrol speelt in het toneelstuk, zegt: ‘vertrouwen is het belangrijkste wat je hebt, dat moeten mensen niet gaan schaden. Zeker niet bij een pubermeisje dat al zo vaak verhuisd is.’
Wat doe je als je onterecht van iets de schuld krijgt
Het tweede dilemma is: wat moet je doen als huisgenoten jóu de schuld geven van iets wat je niet hebt gedaan? In het toneelstuk hebben de meiden een fissa georganiseerd. Één van de meiden wil daar eigenlijk niet aan meedoen maar ze wordt door haar huisgenoten overgehaald. Na afloop zeggen die tegen de leiding dat het háár idee was. Wat nu?
‘Je moet voor jezelf opkomen!’ is een reactie uit de zaal die kan rekenen op een groot applaus. ‘Je moet echt niet over je heen laten lopen, want dan word je de zwakkeling van de groep’, gaat het meisje verder. ‘Zeg gewoon: ‘wat flik je me nou!’.’ Iemand anders zegt: ‘Als iets niet goed voelt, zoals de fissa, dan moet je er niet aan beginnen. Gewoon niet doen.’ Dat is niet makkelijk, geeft ze toe, omdat de groepsdruk sterk is. Maar volgens haar is het wel de beste keuze.
Spoken word over piekeren, angsten en pijn
Na het gesprek met de zaal volgt er nóg een optreden. Jasmine van Jazzline is een spoken word-artieste en bovendien zelf ervaringsdeskundige. Ze spreekt een tekst uit die gaat over identiteit: wie ben je als vrouw en als minderheid? De teksten gaan ook over gedachtes en nog meer gedachtes, over angsten en over pijn.
Het publiek is onder de indruk van Yasmine. Niet alleen omdat deze dame barst van het talent, maar ook vanwege de heftige verhalen die ze tussen de regels door vertelt. Dingen die over meer gaan dan de worstelingen van een pubermeisje. Dingen waarvan de heftigheid misschien wel herkenbaar is voor de kinderen in het publiek. Na afloop krijgt Yasmine een enorm applaus.
‘Iedereen die hier zit heeft een rugzakje’, zegt ze na haar optreden. ‘Mensen vinden altijd wel iets van je, omdat ze je niet kennen. Maar mij heeft het niet geholpen om terug te kijken op alle negativiteit. Ik wil jullie meegeven: blijf lachen. En besef dat je hier zit voor jezelf. Volg je eigen tempo, ook al ben je het buitenbeentje. Jij bent wie jíj bent.’
De kinderombudsvrouw is in tranen
Niet alleen de jongeren in de zaal zijn onder de indruk van deze moedige jonge artiest. Kinderombudsvrouw Margrite is in tranen als ze na het optreden van Yasmine het podium beklimt. Geraakt door de persoonlijke en heftige verhalen.
Margrite is erg onder de indruk, zowel van de avond als van de Survivalgids. Als omboudsvrouw verdedigt zij de rechten van kinderen en probeert ze problemen en knelpunten bespreekbaar te maken. Zodat er iets aan kan worden gedaan.
‘Ik vind het ontzettend belangrijk dat de gids er nu is’, zegt Margrite als ze het eerste exemplaar overhandigd heeft gekregen. ‘De enige manier waarop ik dingen kan overbrengen is door jullie verhalen en ervaringen te kennen. Anders kan ik mijn werk niet goed doen.’ Ze bedankt het publiek nadrukkelijk. ‘Ik ga naar huis met een heleboel nieuwe gedachten en inspiratie voor mijn werk als ombudsvrouw.’ Het publiek reageert met een daverend applaus.
Kinderen geven eerlijke tips en adviezen uit het hart
Aan het einde van de avond krijgt iedereen in het publiek een exemplaar van de Survivalgids mee naar huis. Net als alle jongeren die in een groep of gezinshuis van jeugdzorg wonen, nu en in de toekomst. In het boek staan tips en ervaringen in, niet bedacht door begeleiders of ouders, maar door de kinderen zelf.
Dat voel je: de tips zijn eerlijk en komen uit het hart. Als iets niet leuk is, dan staat er dat iets niet leuk is. Maar dan wel met adviezen die je in die specifieke situatie kunnen helpen.
Marieke Jas, directeur van Horizon Rijnhoven: ‘We leren gelukkig steeds beter om samen met kinderen op te trekken in plaats van alles te bedenken van bovenaf. Dit boek is een volgende stap in deze ontwikkeling.’
De avond loopt ten einde: bossen bloemen vliegen door de zaal
‘Daar gaaatie!’ Als volleerde actrices gooien de jonge toneelspelers hun bloemen naar het publiek. Het is mooi geweest. Er zijn tips gegeven, bijzondere ervaringen gedeeld. Er waren tranen als het heftig was, er werd gelachen waar het kon.
En nu? Was dit het dan? Nee. Niet als het aan de kinderen en Horizon ligt. ‘Ik blíjf aan de slag gaan met jullie tips en ervaringen’, zegt Jorien als laatste tegen de kinderen. Die belofte staat.