Aziza is een 16-jarig meisje dat sinds januari van dit jaar in een studio op het terrein van Bergse Bos verblijft, waar de Studio’s als doel hebben om gesloten plaatsingen te voorkomen. Hiervoor zat Aziza in JeugdzorgPlus op locatie ’t Anker in Harreveld, maar de rechter bepaalde uiteindelijk dat dit niet meer nodig was. Het ging zelfs zo goed met Aziza dat ze in eerste instantie vanuit Harreveld naar huis mocht. Aziza: ,,Ik heb deze kans verspeeld. Ik besloot namelijk om de tijd binnen Harreveld, buiten in te gaan halen. Drugs gebruiken, vechten…”
Alles kort en klein geslagen
De boel escaleert thuis helemaal als iemand eieren op het raam heeft gegooid en Aziza door haar moeder als schuldige wordt aangewezen. ,,Mijn moeder was boos, maar ik had het niet gedaan. Ik kreeg een klap van haar. Dat doet geen pijn meer als je zestien bent, maar ik was zó boos dat mij onrecht werd aangedaan. Ik heb alles in huis kapot geslagen.”
Aziza besloot daarop haar jeugdbeschermer Tessa te bellen. ,,Ondanks dat ik wist dat ik misschien terug naar Harreveld zou moeten. Tessa kwam naar ons huis toe en heeft de boel gesust.” Het traject om naar een studio te gaan, liep ondertussen al en de rechter zag tot opluchting van Aziza geen grond om de gesloten machtiging te verlengen. Na een week in een pleeggezin mocht de 16-jarige naar Studio’s Bergse Bos.
Joshua, coach en pedagogisch medewerker bij Bergse Bos, is één van de begeleiders van Aziza. ,,’t Anker in Harreveld is er voor jongeren die maximale geslotenheid nodig hebben. Alles wordt er voor je geregeld. Een groot contrast met de Studio’s. Aziza is zelf verantwoordelijk voor wanneer ze opstaat en naar bed gaat, boodschappen doet, kookt en de was draait.”
Eigen verantwoordelijkheid nemen
Maar ook draagt Aziza de verantwoordelijkheid om op tijd op school te komen en verlof aan te vragen om daar vervolgens op tijd van terug te keren. Van vrijdag tot en met zondag gaat ze graag naar haar moeder, zo vertelt Aziza. ,,Toen ik in de studio kwam, had ik zoiets van: wat is dit? De hele dag was ik buiten. Ik kreeg het idee dat ik hier voor niks was. Ik heb de neiging om snel in een dip te raken en kan heel boos worden. Dan blijf ik zomaar drie dagen lang in mijn bed liggen. Gaandeweg besefte ik dat de medewerkers van de Studio’s het beste voor mij willen. Hierdoor ben ik veel opener geworden. Het zijn gewoon chille mensen.”
Gedragswetenschapper Michelle Pronk is nauw betrokken bij de Studio’s. In Aziza zag Pronk veel potentie. ,,De instroom komt vooral vanuit de gesloten instellingen. Motivatie is wel noodzakelijk en jongeren moeten ook al een beetje zelfstandig zijn. Niet alle trajecten zijn goed gegaan. Zonder twijfel blijft gesloten jeugdzorg ook nodig.” Joshua vult aan: ,,Het begint bij het kind zelf. Wij kunnen veiligheid bieden om hen met de zelfstandigheid om te laten gaan. Bij sommige kinderen werkt dat niet. Die voelden zich juist heel veilig in Harreveld. Ik heb veel gezien, maar dit is één van de beste plekken waar je kunt zijn. Ik probeer de jongeren ook in te laten zien wat voor kans dit is.”
Aziza erkende de kans niet meteen. ,,Om hier te kunnen komen wonen, moest ik een opdracht maken waarin ik de risico’s op een rijtje zette. Bijvoorbeeld mijn neiging om drugs te gebruiken en weg te lopen. Ik moest bedenken wat ik in zo’n geval zou doen. Eigenlijk had ik helemaal geen zin om die opdracht te maken. Dat was toch niet mijn taak? Ik was bang dat ik álles moest melden en daar had ik geen zin in. Nu denk ik: waarom maakte ik er zo veel drama van? Nu ik hier al bijna een half jaar woon, zie ik wat voor grote kans ik heb gekregen.”
Puur vanuit motivatie werken
Volgens Pronk wordt er bij de Studio’s volledig vanuit motivatie gewerkt. ,,Als een jongere niet gemotiveerd is, kan ‘ie geen traject aangaan. We houden altijd een intakegesprek en vragen om een motivatiebrief te schrijven. We willen weten waar een jongere aan toe is. Ook stellen we hier vragen aan de jongeren over eventuele risico’s. Het is mooi als er sprake is van een soort probleeminzicht.”
In een ‘wentraject’ houden de coaches meerdere verdiepende gesprekken met de jongeren over hun doelen. Ook worden de ouders, waar kan, betrokken. Pronk: ,,Wij blijven passant. Ons ambulante JeugdzorgPlus-team Marathon vliegen we, in overleg met de ouders en eventuele jeugdbeschermer, in voor de begeleiding van de ouders. Dit is niet standaard. Er moet ook echt een hulpvraag van de ouders zijn.”
Gemiddelde duur van verblijf
Want of en wanneer een jongere weer thuis kan wonen, is niet alleen afhankelijk van de jongere zelf, vertelt Pronk. ,,Naast dat de jongeren aan de slag gaan met zichzelf, zien we ook dat het helpt wanneer ouders zelf aan de slag gaan. Eventueel kunnen zij ook begeleid worden in het anders aansluiten bij de jongere.”
Een gemiddelde duur van een verblijf is lastig te noemen, omdat Studio’s Bergse Bos nog geen jaar bestaat, maar: ,,Geen één jongere die er in augustus vorig jaar zat, zit er nu nog steeds”, vertelt Pronk. ,,Wij zijn erachter gekomen wat de succesfactoren zijn. We zijn open met een gesloten randje; we hebben de mogelijkheid tot een time-out-plaatsing.” Op het terrein in Rotterdam staan in totaal acht studio’s plus één studio voor de medewerkers.
Bij de Studio’s in Castricum, die sinds 2019 bestaan, is wél wat over de gemiddelde verblijfsduur te zeggen, zo vertelt manager van locatie Antonius, Danial Sharifi. ,,De duur van het verblijf verschilt. Gemiddeld zijn jongeren zo’n vijf maanden bij ons.” De meeste jongeren wennen bij de Studio’s in Castricum aan de verantwoordelijkheden van zelfstandig wonen. Sharifi ziet in elk geval dat bijna ieder traject succesvol is, want: ,,Een kind maakt altijd stappen. Je kijkt naar de vooraf gestelde doelen en of die succesvol behaald worden. Dat kan al zijn dat een jongere zelfstandig eten voor zichzelf maakt.”
Studio’s leren van elkaar
Een belangrijk verschil met de gesloten jeugdzorg is dat er bij de Studio’s geen dagbesteding op de locatie wordt aangeboden. Iedereen kan zijn of haar eigen dagbesteding bepalen. De één zit op school, de ander werkt en weer een ander heeft externe dagbesteding bij School2Care of Urban Skills. Strakke kaders zijn wel nodig, maar niet zo strak als bij JeugdzorgPlus, volgens Pronk. ,,Jongeren creëren vanuit motivatie ook al hun eigen kaders.”
Omdat de locatie van de Studio’s op Bergse Bos het kortste bestaat, is er regelmatig overleg met de Studio in Den Haag. Deze Studio is een woonplek waar kaders worden neergezet om ‘onttrekking’ (weglopen, red.) vanuit de jongeren en/of anderen te voorkomen door hen zelf verantwoordelijkheid te laten nemen. Onder persoonlijke begeleiding worden jongeren vanuit de gesloten jeugdzorg klaargestoomd om zelfstandig te gaan wonen. Justus Verbeek is o.a. manager van de Studio’s Den Haag. ,,In het trajectdenken, de afbouw van JeugdzorgPlus-bedden en de gehele transitie, zijn de Studio’s een mooie tussenstap. De Studio’s zijn in de keten een plek waar jeugdigen tijdelijk verblijven terwijl zij onderwijs volgen, een dagbesteding hebben of werken.”
Pronk: ,,We zien dat in Den Haag bepaalde succesfactoren en details eerder zijn uitgezocht. Het is mooi om te zien dat daarin kennis overgedragen wordt. We bespreken aanmeldingen en verschillende casussen. Maar bij de opstart hadden we ook meer praktische vragen, zoals: wie financiert bijvoorbeeld de schoonmaakmiddelen die de jongeren gebruiken?”
Die financiën zijn inmiddels duidelijk. Volgens Pronk worden de kosten vanuit de gesloten machtiging gefinancierd. Vanuit de jeugdbeschermer en gemeente wordt er een beschikking afgegeven aan de Studio’s.
Aziza: blijven of terug naar haar moeder?
Aziza hoort binnenkort of ze voorlopig nog in haar studio blijft of dat ze naar huis kan gaan. Met beide heeft ze vrede, maar: ,,Normaal gesproken had ik gehuild en geschreeuwd bij een verlenging. Dat is namelijk het vervelendste wat er kan gebeuren. Nu is dat anders, maar het doel is nog steeds om naar huis te gaan. Uiteindelijk doe ik er alles aan om terug bij mama te komen. Niemand kan mij liefde geven zoals zij. Ik ga echt mijn best doen!”